viernes, 12 de noviembre de 2010

A vida das estrelas








A vida das estrelas




O ser humano precisa coñecer a realidade que o rodea para tomar consciencia da súa propia existencia. Somos parte viva dun universo do que pouco sabemos, e quizais para afondar no coñecemento do cosmos sexa conveniente preguntarnos acerca deses astros que brillan con fulgor no firmamento: as estrelas.


Como case calquera entidade física, seguen un proceso de nacemento, evolución e morte. A diferenza de nós, a vida dunha estrela mídese en miles de millóns de anos,pero esto non impide que poidamos estudar a nosa evolución e describir como nacen e como desaparecen. O noso Sol non é unha excepción, aínda que nos pareza que sempre estará aí, un día morrerá despois de ter destruido a Terra e outros planetas.





Grupo Hodge 301: xeracíons múltiples de estrelas na Nebulosa da Tarántula.






As estrelas fórmanse nas chamadas nubes moleculares, nubes moi tenues compostas principalmente por hidróxeno (99%) e po (1%), cuxa extensión é tan vasta que, en total, acumulan moita materia. Estas nubes constitúen a materia prima a partir da cal se forman as estrelas, e unha soa delas pode conter masa suficiente para xerar miles de estrelas como o Sol. Os embrións das futuras estrelas encóntranse ocultos no interior destas nubes, frías e escuras, polo que a observación do proceso de formación estelar, especialmente nas súas primeiras etapas, resulta complicado.



O gránulo de gas inicial denomínase protoestrela e pouco a pouco vai acumulando máis gas ao seu redor. Isto fai que as partículas de gas choquen entre elas, producindo un aumento de temperatura. Cando se logra unha certa cantidade de gas e este se quentou suficiente, a protoestrela acéndese como un misto. Naceu unha estrela. Nas estrelas prodúcense reaccións nucleares de fisión e fusión de núcleos atómicos. A estrela é unha enorme masa de gas, case toda formada de hidróxeno, aínda que c

ontén tamén unha mestura doutros elementos en menor proporción. Os átomos de hidróxeno, cando se atopan en altas densidades e a altas temperaturas, como as que hai no interior dunha protoestela poden fusionarse para formar helio. Esta reacción é exotérmica, comezando neste momento a vida da estrela, liberando enerxía en forma de luz e calor.

CANTO VIVEN AS ESTRELAS?


A vida dunha estrela depende da cantidade de combustible que teña e do ritmo ao cal se consuma. Unha estrela moi grande, como unha xigante azul, ten moito hidróxeno para queimar. Pero faino a tal velocidade que a súa vida é curta, moito máis que a das estrelas máis pequenas como o Sol. En menos duns poucos centenares de millóns de anos unha xigante azul pode consumir todo o seu hidróxeno, mentres que as estrelas máis pequenas poden respirar tranquilas durante 5000 millóns de anos.


OS PRIMEIROS ANOS DAS ESTRELAS


Mentres a estrela teña combustible en forma de hidróxeno non se alterará, encontrándose nunha situación de equilibrio interno. A gravidade empuxa cara a dentro e a calor cara a fóra, e así transcorre a maior parte da vida dunha estrela. Despois de 4500 millóns de anos, ó Sol aínda lle queda a metade da súa vida. A enerxía da fusión da estrela non só produce calor e luz. Tamén expulsa unha pequena parte da materia da estrela cara ó espazo a gran velocidade: é o vento estelar. O producido polo Sol afecta aos satélites artificiais, e tería consecuencias sobre a Terra se esta non tivera un campo magnético que o desviara.



Estrelas xóvenes da Pequena Nube de Magallanes



O PRINCIPIO DO FIN DA ESTRELA


Chega un momento no que o hidróxeno se acaba. A medida que acumula helio procedente da fusión do hidróxeno, máis difícil resulta esta reacción. Neste punto, a fusión do hidróxeno non serve para frear a gravidade polo que a estrela se quenta e se contrae aínda máis. Nestas condicións o helio pode empezar a fusionarse nun proceso complexo que acabará dando berilio. Estas reaccións fan que o núcleo da estrela estea moito máis quente que na fase anterior, chegando aos 100 millóns de grados Celsius. Isto fai que a estrela comece a crecer ata multiplicar por cen o seu tamaño, mentres que a calor do núcleo empuxa con máis forza as capas externas. O resultado é unha xigante vermella, é dicir, unha estrela máis quente no núcleo, máis fría na superficie, máis grande, máis densa e dunha cor avermellada. Cando o Sol entre nesta fase, inchará ata tragarse Mercurio, Venus e a Terra, e a vida no noso planeta desaparecerá.



Estrela en plena explosión.



O FIN DA ESTRELA


O final da estrela dependerá da súa masa inicial. Unha estrela pequena, evolucionará á súa fase de xigante vermella ata esgotar todo o helio do seu núcleo. Continuará entón fusionando o helio nas súas capas máis externas, facéndose cada vez máis inestable. Expandirase e contraerase repetidamente, xa que os ritmos de produción de enerxía son máis inestables que nas fases anteriores. Lanzará chorros de gas interno, contraerase e volverase quentar, o que indica que o fin da estrela está próximo. Nestes ciclos de colapso e expansión liberarase das capas externas de material creando unha nebulosa planetaria que creará material para futuras estrelas. No centro quedará unha estrela moi pequena e densa, chamada anana branca, feita case so de carbono e practicamente inactiva.


Se a estrela é grande, o seu núcleo compáctase a temperaturas tan altas que todos os elementos comezan a fusionarse en cadeas moi complexas ata chegar ao ferro. Cando se chega a este elemento na estrela non hai nada que a poida soster. As capas externas caen cara o núcleo da estrela colapsándose de forma dramática.Despois, nun efecto de rebote, explotan cara o exterior nun dos fenómenos máis espectaculares do universo: unha supernova. Estas poden brillar durante uns segundos tanto como unha galaxia enteira. A enerxía que liberan é tan grande que a materia pode fusionarse en elementos máis complexos que se dispersarán polo universo: ouro, uranio, etc. As supernovas son a orixe da riqueza de elementos que ten a natureza, moitos deles importantes para a vida.



Ananas brancas da Vía Láctea.


OS RESTOS DA ESTRELA


As estrelas de masa pequena deixan un residuo frío e denso, a anana branca; as de masa máis grande tamén deixan despois da explosión a mesma anana branca. Pero algunhas deixan uns restos máis interesantes: as estrelas de neutróns, estrelas de dez quilómetros de diámetro, pero extremadamente densas, que xiran a unha velocidade enorme. As máis grandes convértense en algo completamente exótico e espectacular: os buratos negros, unha rexión do espazo provocada por unha gran concentración de masa no seu interior e cunha gran densidade, que crea un intenso campo gravitatorio do que ningunha partícula pode escapar.


Patricia Pérez, Óscar Rivero e Antía Rodríguez 1º BACH




No hay comentarios:

Publicar un comentario